Dán jagáš lohkkan lea čađahuvvon
FeFo:s leat šiehtadusat Oarje-Finnmárkku loddebeanajoavkkuin ja báikkálaš bivdo- ja guolástussearvviiguin lohkkamii, ja juohke jagi leat eanet go 100 eaktodáhtolaš beanavuoddjit geat lohket.
439 kilomehtera linnját 13 gielddas leat lohkkon dán jagi. Norsk institutt for naturforskning (NINA) lea analyseren loguid. Dasa lassin árvvoštallojuvvojit sullii 100 km linnját dutkanprošeavtta olis.
- Eaktodáhtolaččat barget hui buori barggu midjiide dássemeroštallamiid oktavuođas, ja mii háliidit sidjiide sáddet stuorra giitosa. Dieđut maid báikkálaš táksejeaddjit čohkkejit registrerejuvvojit hønsefuglportalen.no:ii. Dás lea mis buorre ovttasbargu NINA:in, mii analysere takserendáhtaid ii dušše min várás, muhto eanaeaiggádiid várás olles Norggas seamma málle vuođul. Mis lea maiddái buorre ovttasbargu Romssa universitehtain dálkkádatobservatoriain COAT, mii árrat dieđiha dán jagi máddodaga, ovddit jagiid dáhtaid vuođul. Ovttas bivdiid bivdoraporttaiguin ovddit jagi addá dát buori vuođu árvvoštallat mo dilli lea ovdal go dán jagi bivdoáigodat álgá, lohká FeFo meahcceossodaga jođiheaddji, Einar J. Asbjørnsen.
Dán jagaš takseremat
Go geahččá ollislaččat, de čájehit takserenmeroštallamat ahte lea buorre jahki go buohtastahttá vástideaddji takserenmeroštallamiiguin maŋimuš 20 jagi. Logut čájehit bures rávis lottiid eanaš guovlluin Finnmárkkus iešguđetlágán buvttademiin. Buvttadeamis leat stuorra erohusat maiddái báikkálaččat, ja ollu guovlluin lea buvttadeapmi heittot. Oppalaččat lea buoret buvttadeapmi miehtá rittu go siseatnamis.
Sis-Finnmárku
Ráves lottit (6-11 juohke km2) ja unnit gaskamearálaš buvttadeapmi. Oktiibuot gaskamearálaš jahki (10-22 rievssaha km2).
Oarje-Finnmárkku riddolagaš
Ráves lottit (11-20 juohke km2), ja badjel gaskamearálaš buvttadeapmi, stuora variašuvnnat. Oktiibuot badjel gaskamearálaš (34-87 ruvnno km2), stuora variašuvnnaiguin.
Nuorta-Finnmárku
Olu ráves lottiit (8-15 juohke km2), ja veaháš vuolábealde gaskamearálaš buvttadeami. Stuora erohusat guovllus guvlui. Oktiibuot gaskamearaláš (18-37 ruvnno km2).
Báhčaveadji
Beare unnán oaidnan lottiid dahkat buot meroštallamiid, dárkomat mat leat dahkkon geažuhit vuolábealde gaskamearálaš buvttadeami ja unnán rávis lottit. Beahccelottiid dáfus čájehit Báhčaveaji takseremat veaháš vuolábealde gaskamearálaš dásiid dán jagi, go buvttadeapmi lea gaskamearálaš.
Finnmárkuopmodaga takserenbohtosat 2024
| Område | Estimat (liryper/km2) | Kyllingproduksjon
(antall kyllinger per par) |
| Finnmarkseiendommen samlet | 32 (23-44) | 3,7 |
| Indre Finnmark | 15 (10-22) | 1,7 |
| Vest-Finnmark kyst | 54 (34-87) | 5,2 |
| Øst-Finnmark | 26 (18-37) | 2,8 |
Árradieđiheapmi ja takseremat
Takseremat čájehit gova mii maiddái dán jagi heive bures COAT/NINA árradieđiheapmái. COAT dieđihii juo suoidnemánu álggus ahte Finnmárkkus lea ain buorre jahki rievssahiidda, go dálkkádatdieđuid, smávvafuođđariid gávdnoštumiid ja rievssahatlohku lea njiedjan diimmážis.
- Dálvi bođii árabut diibmá ja buohtalaga dainna go diibmá buvttaduvvo bures vuoncá, de lea dat dagahan ahte šaddá buoret jahki go guhkes áigái. Dán dálvvi leat smávvafuođđarámmanat dattetge gahččan. Dát mearkkaša jáhkkimis ahte vuoncáčivgan šaddá hui heittot dán jagi, čilgii Eivind Flittie Kleiven, NINA dutki ja COAT rievssatdutkama jođiheaddji suoidnemánus.
Dulkon
Diibmá lei buoremus jahki Finnmárkkus 20 jahkái, ja dán jagi árvomeroštallamat čájehit ahte dán jagi maid leat buorit loddevahágat. Ollu dárkomat juohkásan stuora, smávva ja ovttaskas lottiide dahká ahte ollislaš govva máŋgga guovllus šaddá buorre.
- Deaŧalaš lea muitit ahte logut mat ovdanbuktojuvvojit gokčet hui stuora guovlluid, ja juohke regiovnnas leat muhtun muddui stuora erohusat. Oppalaččat orru leamen buoret mearragáttiin go siseatnamis. Finnmárkkuopmodaga siskkit osiin lea buvttadeapmi oppalaččat heittot, muhto go leat buorit čearddalašlottit, de báhcet rievssahat gaskamearálaččat. Báhčaveaji guovllus orrot leamen ain heajos jagit rievssahiidda, joatká Asbjørnsen.
Báikkálaš smávvafuođđo erohusat sáhttet váikkuhit dasa man garrasit rievssathivvodagat sáhttet predeteret. Go smávvafuođđarat leat olámuttos, de ruksesriebanat ja eará boraspiret dávjá borret sáhpaniid rievssatčivggaid sajis.
- Loahpalaččat nannejit árvomeroštallamat buori muddui dan gova mii ovddiduvvui suoidnemánus. Oppalašgovva lea ain buorre, muhto eambbo iešguđetlágan ja ollu unnit buvttadeapmi go diibmá. Bivdit sáhttet ollu sajiin illudit dán jagi maid, ja dat orro leamen ođđa buorre jahki rievssahiidda Finnmárkkuopmodagas, muitala Asbjørnsen.
Váikkuhusat bivdui
eFo almmuha juohke jagi ráddjejuvvon meari bivdokoarttaid vuovdima várás mátkkošteddjiide ovdal go bidjá meriid. Finnmárkku ássiin lea vuolggasajis vejolašvuohta beassat buot bivdoguovlluide miehtá bivdoáigodaga, ja sihke johtti ja báikkálaš bivdit galget aktiveret bivdogoarttaideaset ovdal go bivdu álggahuvvo.
- Lagamus beivviid áigut mii árvvoštallat galget go mii lasihit mátkkošteddjiid koartalogu dain iešguđetge bivdoguovlluin, loahpaha Asbjørnsen.
Ovttas NJFF Finnmárkuin, Oarje-Finnmárkku loddebeanajoavkkuinn ja sámi bivdoorganisašuvnnain Boarri, áigu FeFo maŋŋebárgga borgemánu 27. b. mearridit muddemiid dán jagáš bivdoáigodahkii.
Muddemat almmuhuvvojit gaskavahkku borgemánu 28.b. Vejolaš ođđa bivdokoarttat biddjojit vuovdemassii bearjadaga borgemánu 30. beaivve tii. 10.00.
Artihkalgovva: Govva: Lena Marianne Kristiansen